سازمان عفو بین‌الملل از کشورها خواسته است که بازگرداندن اجباری مهاجران به افغانستان را متوقف کنند و اذعان نموده است که پاکستان، ایران و همچنان برخی کشورهای اروپایی، افغان ها را به‌گونهٔ «غیرقانونی» اخراج می‌کنند.

عفو بین‌الملل روز سه‌شنبه، ۱۶ دسامبر، در گزارشی در وب‌سایت خود نوشته است که بر بنیاد آمار سازمان ملل متحد، تنها ایران و پاکستان در سال جاری بیش از ۲٫۶ میلیون افغان را به‌گونهٔ غیرقانونی به افغانستان بازگردانده‌اند. به گفتهٔ این سازمان، ۶۰ درصد از این بازگشت‌کنندگان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. افزون بر این، ترکیه و تاجکستان نیز هزاران افغان را از خاک خود اخراج کرده‌اند.

این سازمان با اشاره به «وخامت روزافزون وضعیت بشری در افغانستان» گفته است که «خطر آسیب‌پذیری بازگشت‌کنندگان به‌طور جدی افزایش یافته است».
به گزارش این سازمان، کشورها باید مطابق قوانین بین‌المللی عمل کنند؛ قوانینی که «بازگرداندن اجباری هر فردی را که با خطر واقعی نقض جدی حقوق بشر روبه‌رو است، منع می‌کند».
در این گزارش آمده که برخی کشورهای اروپایی نیز تلاش‌ها برای بازگرداندن اجباری افغان‌ها را افزایش داده‌اند و بر اساس گزارش‌ها، جرمنی، اتریش و اتحادیهٔ اروپا برای تسهیل این روند با طالبان وارد گفت‌وگو شده‌اند.

بر اساس تازه‌ترین گزارش سازمان ملل متحد، ایران و پاکستان تنها در سال ۲۰۲۵ بیش از دو میلیون و ۶۰۰ هزار شهروند افغان را به‌طور غیرقانونی اخراج کرده‌اند. حدود ۶۰ درصد این افراد را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. همچنین هزاران افغان دیگر از کشورهایی چون ترکیه و تاجیکستان اخراج شده‌اند.

این سازمان اضافه کرده است، پس از درگیری‌های مرزی اخیر با طالبان، پاکستان روند اخراج پناهندگان افغان را تشدید کرده است. در ایران نیز پس از جنگ ۱۲روزه در ژوئن ۲۰۲۵، اخراج‌های دسته‌جمعی افزایش یافته و تنها طی سه ماه پس از این جنگ، بیش از ۹۰۰ هزار افغان به‌طور غیرقانونی اخراج شده‌اند. شمار کل اخراج‌شدگان از ایران از ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۵ به حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر رسیده است.

عفو بین‌الملل تأکید می‌کند که این آمارها در شرایطی منتشر می‌شود که طالبان حملات سازمان‌یافته خود علیه حقوق بشر را تشدید کرده‌اند؛ حملاتی که پیامدهای ویرانگری، به‌ویژه برای زنان و دختران، داشته است. افغانستان همچنین با یک بحران انسانی عمیق روبه‌رو است که در پی بلایای طبیعی اخیر، وخیم‌تر شده است.

این سازمان هشدار داده است که بازگرداندن اجباری افغان‌ها در چنین شرایطی، خطر واقعی شکنجه، بازداشت خودسرانه، خشونت و دیگر نقض‌های شدید حقوق بشر را افزایش می‌دهد و یادآور شده است که اصل الزام‌آور «عدم بازگرداندن» در حقوق بین‌الملل، دولت‌ها را از بازگرداندن افراد به مکان‌هایی که با خطر جدی نقض حقوق بشر مواجه‌اند، منع می‌کند.

بیانیه عفو بین‌الملل در حالی منتشر می‌شود که کشورهای اروپایی و ایالات متحده نیز تلاش‌های خود را برای اخراج افغان‌ها افزایش داده‌اند. دولت بریتانیا ماه گذشته از تغییرات گسترده در سیاست‌های پناهندگی خود خبر داد که شامل تسریع اخراج پناهجویان و محدود کردن حمایت‌های حقوق بشری است. اتحادیه اروپا نیز در آوریل ۲۰۲۴ اصلاحات سختگیرانه‌ای را در قوانین مهاجرتی تصویب کرده که قرار است از سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۷ به‌طور کامل اجرا شود.

عفو بین‌الملل همچنین به گزارش‌هایی اشاره کرده است که نشان می‌دهد برخی کشورهای اروپایی، از جمله آلمان و اتریش، در حال مذاکره با مقامات طالبان برای تسهیل بازگشت اجباری افغان‌ها هستند. در ایالات متحده نیز دولت دونالد ترامپ با صدور فرمان‌های اجرایی جدید، زمینه اخراج گسترده مهاجران غیرقانونی را فراهم کرده و وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده است که رسیدگی به درخواست‌های مهاجرتی افغان‌ها و صدور ویزا برای دارندگان پاسپورت افغانستان را متوقف کرده است.

سمریتی سینگ، مدیر منطقه‌ای عفو بین‌الملل در جنوب آسیا، با اشاره به وضعیت بحرانی افغانستان گفته است که بیش از ۲۲ میلیون نفر، یعنی نزدیک به نیمی از جمعیت کشور، نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند. او افزوده است:
«عجله برای بازگرداندن اجباری مردم به افغانستان، دلایل فرار آن‌ها و خطرات جدی بازگشت را نادیده می‌گیرد و نقض آشکار تعهدات بین‌المللی دولت‌هاست.»

عفو بین‌الملل همچنین با استناد به مصاحبه با پناهجویان بازگردانده‌شده، تأکید می‌کند که زنان، دختران، کارمندان سابق دولت، نیروهای امنیتی پیشین، روزنامه‌نگاران و مدافعان حقوق بشر همچنان هدف انتقام‌جویی، بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه و حتی قتل‌های فراقضایی از سوی طالبان قرار دارند.

این سازمان تأکید کرده است که با وجود مستند بودن سرکوب حقوق بشر از سوی طالبان، شماری از کشورها از جمله ایران، پاکستان، ترکیه، تاجکستان، جرمنی و اتریش تلاش می‌کنند افغان‌ها را به کشوری بازگردانند که در آن نقض گسترده و سیستماتیک حقوق بشر، به‌ویژه حقوق زنان و دختران، جریان دارد.
این سازمان در پایان از همه کشورها خواسته است بازگشت اجباری افغان‌ها را فوراً متوقف کنند، به تعهدات حقوقی خود پایبند بمانند و راه‌های اسکان مجدد امن و سریع را به‌ویژه برای افراد در معرض خطر، گسترش دهند.

کد (8)