در یک اتاق تاریک در منطقه ۸ کابل، دختری ۲۲ ساله دانش‌آموختهٔ رشتهٔ زبان انگلیسی، بیکار از سه سال پیش با چشمانی خسته و دستانی لرزان برای بار دوم امروز پیامی را در گوشی‌اش می‌خواند: «دریافت پرداخت تأیید شد. فردا ساعت ۱۰ صبح، لینک آزمون را ارسال خواهیم کرد.»
اما فردا هم نمی‌رسد. هفته‌هااست که نه آزمونی داده نه پاسخی گرفته فقط ۸۵۰ افغانی از جیب یک خانوادهٔ ده‌نفره کم شده و حالا ترسی جدید در سینه‌اش جا کرده: اگر آن‌ها واقعاً با امر به معروف ارتباط داشته باشند؟

این داستان تنها تکراری از صدها شهادتی است که در سکوتِ مجازی و واقعیِ افغانستان هر روز تکرار می‌شود؛ داستانی که در ظاهر «کلاهبرداری سایبری» نام دارد اما در عمق آینه‌ای است از یک سیاست سیستماتیک: حذف زنان از جامعه تا جایی که حتی امید به یک شغل مجازی به چکشی برای سرکوبشان تبدیل شود.
در سایه‌ای که طالبان بر فضای عمومی کشیده‌اند، فضای مجازی هم دیگر پناهگاهی نیست بلکه میدانی شده برای فریب، تهدید و بهره‌کشی از ناامیدیِ یک نسل.

به گزارش شفقنا؛ در سایه ممنوعیت کار زنان و فروپاشی بازار کار رسمی پس از بازگشت طالبان یک بحران فرعی ولی خطرناک در حال گسترش است: کلاهبرداری سازمان‌یافته از طریق سایت‌ها و صفحات جعلی کاریابی که به‌طور هدفمند، زنان و جوانان بیکار به‌ویژه دختران تحصیل‌کرده را هدف قرار می‌دهند. بر اساس شهادت‌های میدانی و یافته‌های یک تحقیق گسترده این شبکه‌ها نه تنها سوءاستفاده مالی می‌کنند بلکه به ابزاری برای ترساندن و سرکوب بیشتر زنان در فضای دیجیتال تبدیل شده‌اند.

الگوی جرم: از فریب تا سکوت اجباری؛
در مصاحبه‌های انجام‌شده با دختران ساکن کابل چندین مورد مشترک شناسایی شد: ایجاد صفحات در تلگرام و اینستاگرام با نام‌هایی مانند «کاریابی بین‌المللی زنان افغان»، «فرصت‌های آنلاین UN» یا «پروژه کار از خانه پشتیبانی از دختران».
استفاده از لوگوهای جعلی شبیه به سازمان‌هایی مانند UNDP، ILO یا حتی «بورسیه برای افغانستان» یکی از دو سایت معتبر و شناخته‌شده در حوزه کاریابی (کنار «اکبر»).
درخواست پرداخت هزینه ثبت‌نام (معمولاً بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ افغانی) یا هزینه فعال‌سازی پروفایل با وعده استخدام فوری در شرکت‌های بین‌المللی.
پس از دریافت پول یا اطلاعات هویتی (شماره تذکره، عکس تذکره، شماره تماس خانواده) مخاطب به‌طور ناگهانی از سوی کلاهبرداران قطع ارتباط می‌شود یا در موارد پیشرفته‌تر تهدید با افشاگری اطلاعات در صورت اعتراض.
یکی از قربانیان ۲۴ ساله در کابل که خواست نامش فاش نشود گفت: «من برای کار تایپیست آنلاین پرداخت کردم. وقتی از آن‌ها خواستم درخواست بازپرداخت بدهم گفتند: اگر شکایت کنی عکس و شماره‌ات را به امر به معروف می‌دهیم می‌دانیم کجا زندگی می‌کنی.»

چرا زنان هدف اصلی هستند؟
بر اساس گزارش «شبکه پژوهشی و دادخواهی زنان و کودکان» (اکتوبر ۲۰۲۴ – مارچ ۲۰۲۵) در ده ولایت افغانستان (از جمله کابل، هرات، ننگرهار و بدخشان) بیش از ۹۰ درصد زنان پس از اوت ۲۰۲۱ شغل خود را از دست داده‌اند. این گزارش با عنوان «تأثیر فرمان‌های طالبان بر زنان و دختران در افغانستان» هشدار می‌دهد که محدودیت‌های سیستماتیک از جمله ممنوعیت کار در بخش غیردولتی، آموزش عالی و بخش بانکداری زنان را نه تنها در بحران اقتصادی بلکه در شرایط آسیب‌پذیری شدید روانی و امنیتی قرار داده است.

این آسیب‌پذیری زمینه را برای سوءاستفاده طبقه‌بندی‌شده فراهم کرده است: قربانیان اصلی: زنان ۱۸ تا ۳۵ ساله، دانش‌آموخته دانشگاه، بدون درآمد و تحت فشار خانوادگی برای کمک مالی.
عوامل تسهیل‌کننده: فقدان نهاد ناظر بر فضای مجازی، سکوت رسانه‌ای درباره کلاهبرداری‌های مرتبط با زنان (ترس از واکنش طالبان) و عدم دسترسی به مکانیزم‌های شکایت امن.

چرا طالبان واکنشی نشان نمی‌دهند؟
با وجود ادعای «حفاظت از کرامت زنان» طالبان هیچ مکانیزمی برای: اعتبارسنجی سایت‌های کاریابی،ثبت و صدور مجوز برای فعالیت‌های آنلاین یا حتی آگاه‌سازی عمومی درباره تهدیدات سایبری ارائه نکرده‌اند. در مقابل با بستن پلتفرم‌های بین‌المللی (مثل LinkedIn) و مسدود کردن وب‌سایت‌های آموزشی فضایی برای گسترش فعالیت‌های غیرشفاف فراهم کرده‌اند.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات طالبان تاکنون هیچ بیانیه رسمی درباره این پدیده صادر نکرده است در حالی که در ۱۲ ماه گذشته بیش از ۴۰ کانال جعلی کاریابی فقط در تلگرام شناسایی شده‌اند. (منبع: نظارت غیررسمی «آواز زنان افغان»)

این کلاهبرداری‌ها تنها «جنایت سایبری» ساده نیستند بلکه تجلی دیگری از بحران ساختاری حذف زنان از فضای عمومی است؛ زمانی که طالبان به‌جای حمایت، فضایی برای سوءاستفاده از ناامیدی زنان فراهم می‌کند، کلاهبرداری به بخشی از اکوسیستم سرکوب تبدیل می‌شود.
در غیاب هرگونه مکانیزم شکایت امن یا حمایت حقوقی تنها راه مقابله آگاهی‌بخشی مبتنی بر شبکه‌های زنانه غیررسمی و فشار بین‌المللی برای ایجاد پلتفرم‌های امن و مورد تأیید جامعه جهانی است، چیزی که تاکنون متوقف‌شده در مرحله نیت‌های خوب مانده است.

کد (9)