در سالهای بعد از طالبان شاهد از بین رفتن اقتصاد سنتی افغانستان بودم. متأسف و غمگین می شدم. این ویرانی تحت نام بازار آزاد صورت می گرفت. نام بازار آزاد و شخصیت های حامی آن به قدر کلان بودند که حتی پرسش را دشوار می کرد. بدون شک، اشرف غنی، احدی، اسحق نادری و... چهره های تاثیر گذار بودند. حامیان خارجی هم بودند که صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و دولت آمریکا مهمترین ها می باشد.

روزی در قصر گلخانه به دفتر جاوید لودین رفتم. او رییس دفتر رییس جمهور بود. اسحاق نادری مشاور ارشدکرزی در امور اقتصادی هم آن جا بود. بعد از احوال پرسی، به نادری گفتم: شما در پی ریزی اقتصاد بعد از طالبان نقش مهم داشته اید. ما هرچه داشتیم؛ از دست دادیم. ما تجارت آزاد می کنیم حجم عظیم کالاهای همسایگان می آید. ما دیگر گمرگ نداریم. از ما 100 سیر کچالو هم نمی خرند! یک بار در 1383 از مرز اسلام قلعه به ایران رفتم. در کابل 5 کیلو جای سبز خریده بودم، مامور گمرک ایران گفت تنها یک کیلو چای حق داری ببری. مسافران دیگر صدا زدند و گفتند ما هم شریک هستیم. لیکن طول کامیون های که از ایران به افغانستان بار حمل می کرد در بیرون گمرک به چند کیلومتر می رسید.
ایشان مثل یک آمریکایی شانه ی خود را بالا انداخت و با رضایت گفت: باید از بین می رفتند! یک سیر گندم تولید داخلی تمام می شود 150 افغانی و گندم کانادایی 100 افغانی. این تفاوت را مصرف کننده باید پرداخت کنند. مثلاً، من و تو باید بدهیم. باید حکومت مثلا معاش ما را بالا بکند تا قدرت خرید داشته باشیم و سوبساید دهد. دولت ما از کجا کند؟

در 2010 در پنجاب از ولایت بامیان دیدم مردم گندم خود را درونکرده رها کرده بودند. از نظر اقتصادی ارزش درو نداشت. گندم خارجی ارزان بود. مُزد کارگر بلند. هزاران نفر مصروف کسب و کار در صنایع چون لباس و کفش و غیره بودند. همه از بین رفت و مصنوعات ارزان چینی جای آن را گرفت.
به نادری گفتم: با میلیون ها بیکار چه کنیم؟
باز شانه ی خود را بالا انداخت گفت محصولات تولید کنند که قادر به رقابت در بازار بین المللی باشد و از نظر اقتصادی منطقی باشد. مثلا دانه های روغنی و گیاهان دارویی. اگر تولید می توانستند نظر نادری درست بود. اگر تولید نتوانند چه اتفاق می افتد؟ همان که در افغانستان است.

بحث "تجارت منصفانه" در مقابل بحث "بازار آزاد" با روی کار آمدن ترامپ در هر صنف و دانشگاه و نشریه و همه جا مطرح است.
من منطق این بحث را آسان درک می کنم. شاهد ویران شدن اقتصاد سنتی افغانستان بودم. به درستی آنچه با نام بازارا آزاد صورت می گرفت شک کرده بودم. اقتصاد بازار آزاد در اصول بر رقیبان بر تر است اما آنچه در افغانستان با نام اقتصاد بازار انجام شد خود کشی بود.

(به نادری خیلی احترام دارم. استاد اقتصاد در دانشگاه نیویورک می باشد. بارها او را دیدم و با هم صحبت داشتیم.)

جعفر رسولی

>>>   اشرف غنی، احدی، اسحق نادری و ده ها تن دیگر فقط مزدوران بی مایه سرمایه اند. اینها افغانستان آمدند تا فقر را بصورت "مساویانه" در بین مردم تقسیم کنند!! و خود با جیبهای پر به کشورهای اصلی شان بر گردند!!!!!

>>>   سالهای قبل دالر در افغانستان زیاد می آمد و مردم از روستاها به شهرها بخاطر امکانات بیشتر و امنیت عمومی زندگی کوچ میکردند تا ظرفیتهای خود را متناسب با تغییرات احتمالی در بازار کار آینده افغانستان ، بلند ببرند و عامل مشابه دیگر هم این بود که دالر و درآمد سرانه بیشتر تقاضای کیفیت و تنوع بیشتر را هم بوجود آورده بود که محصولات تولیدی داخلی جوابگو نبود و بلاخره شرایط بی ثباتی مانع رشد زیرساختارها شد که؛ همه و همه دست بهم دادند تا در پهلوی زمینه سازی برای بازار آزاد ، این اقتصاد شکسته را بوجود آورد ولی باز هم به محض اینکه امنیت بوجود آید، در دو سه سال اخیر مردم بحدی دست و پا زده اند ، که در کوتاهترین زمان فرصتهای زراعتی و خدماتی و ... وسیعی را بارور سازند و نیز مطابق بازار آزاد هم خود را عیار کنند
افغانستان فرصتها و منابع خوبی دارد و بازار آزاد خوب است تا با سرمایه گذاری خارجی ، به موثریت واقعی برسیم
اس پ هزاره

>>>   موجوداتی چون نادری و غنی و ویگر دلقکان غرب بدون کمترین آگاهی از این وطن و مسایلش آمدند و چیزک هایی را که در غرب دیده بودند یا آموخته بودند متل کمونست ها کور کورانه اقدام به تطبیق کردند و نتیجه بد بختی مردم شد.
آنها با بکس های خالی آمدند و با بکس های پر رفتند مگر جیب های این ملت خالی شد.

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است