کنترل روان آب ها و سیلاب ها نیاز ضرورت حیاتی امروز فردا افغانستان است. مهار آب ها کشور در نقاط کم باران و خشک شمال و جنوب غرب کشور ضروری است که پیشینیان ما با شیوه های مختلف قریب به یک قرن تدابیری برای کنترل سیلاب و روان آب ها از طرف متخصصان زراعت و آبیاری اندیشیده بودند و اکنون می توان با اصلاحاتی کمی از آن به عنوان ظرفیت عظیم از آب های روان کشور در آبادانی دامنه ها و وادی های مستعد کشور استفاده کرد.

مدیریت آب به دلیل اینکه روان آب ها پایه اساسی محیط زیست طبیعی و بخصوص محیط زیست ساحه زراعت، باغداری و چارواداری می باشد.
باید تذکر داد: در اکثر یت ولایات دیروز و امرورز دهقانان و باغبانان کشور از گذشته های دور با کم آبی های طولانی در فصل تابستان زمان دانه ریزی غلات یا میوه رسی درختان روبرو بوده اند و زمینداران با فرهنک و تمدن غنی از نیاکان روش های و شیوه های متفاوتی خاکریز را برای ذخیره سازی آب ها خارج از مسیر دریاها به حوض و یا بند های خاکی برای بهره برداری از آب های روان فصلی را در اختیار داشته اند.

بگونه مثال: کول حشمت خان در کابل، بند خاکی سلطان در غزنی، آب ایستاده مقر غزنی، تالاب جنگ هرات، تالاب غور، حوض جوند بادغیس، تالاب فاریاب، حوض بلخاب، تالاب اشکمش، تالاب قندوز، تالاب بغلان و غیره ... این بند زیبا ساخت خاکریز نه تنها نیاز آب آشامیدنی مردم آن محلات را مرفع ساخت بلکه به زمین های زراعتی و باغان های آنان سربزی و حاصلخیزی بخشیده بود.

گذشتگان ما وراث هنر میر آبی سیستم آب رسانی محلی بیش از دو هزار سال با ادوات کار تخنیک ساده ای ساخت کارگاه آهنگری یعنی تبر، بیل، کلنگ، پتک سنگ شکن اقدام به احداث بند های خاکریز ها برای انحراف آب دریا ها به جوی ها، نهر ها شده اند و آب را برای مزارع و باغات خود رسانده اند که در اقتصاد ما تاثیر مثبت داشت و در راه تامین امنیت ملی از نظر غذایی متکی به همسایگان خود نبودند و در سطح منطقه از قدرت عمل بیشتر برخوردار بودند.

افغانستان اراضی فراوان و خاک آن حاصلخیز و از نگاه آب در سطح بالایی در منطقه قرار دارد اما متاسفانه در اثر مدیریت ناسالم آب در طول 18 سال حکومت های مصلحتی با وصف میلیارد ها دالر کمک جامعه جهانی آب شرین ما به هدر رفته و ما نتوانستیم از آن استفاده درست در بازسازی پروژه های آبیاری سکتور زراعتی خود کنیم، نتوانستیم در تولید انرژی آبی از آن استفاده کنیم، آب ما رایگان به همسایه های ناسپاس ما می رود و به همین دلیل تا هنوز هم کشاورزان و باغداران کشور از بی آبی زجر می کشند و رنج می برند.

به یقین می توان گفت که اگر ما با جذب کدرهای با تجربه در مدیریت و کنترول آب و تسخیر منابع آبی کامیاب شویم؛ کشور ما می تواند به کشورهای همسایه برق و محصولات زراعتی فراوان صادر کند و کشور ما را از حالت و ارداتی به صادراتی تغییر بدهد.

کار شناسان محیط زیست معتقدند که مهار آب های روان در جای پهنه با احداث بند های خاکی کوچک به ارتفاع کمتر 15 متر بعنوان الگوی بومی برای بهره برداری مطلوب از منابع آب و خاک، استخرهای «بند های خاکی» سنتی، آب انبارها «حوض ها» از جمله شیوه ها مطلوب در بخش حفاظت اکوسیستم آبی در فصل گرما است که از گذشته های دور برای جمع آوری آب دریاهای فصلی و ذخیره سازی آن در بند های خاکی در کشور های آسیای میانه از این شیوه استفاده می شده است.

در طی سه دهه از سبب عدم کنترول نوع فعالیت ها ورود آسیب ها در حوزه های ی آب ریز با عث کاهش بارندگی در نقاط کم آب کشور ما کرده است کار مدیریت روان آب ها و سیلاب ها به نیازمندی مبرم کشاورزی «زراعت، باغداری و چاروا داری» در بعضی نقاط کشور تبدیل شده است.

راهکاری لازم برای مناطق خشک نقاط کم آب مانند تخار، سمنگان، بلخ، سرپل، جوزجان، فاریاب، بادغیس، هرات، فراه و نیمروز می تواند خارج از مسیر دریاها در هر 200 متر تا 500 متر یک حوض خاکی کم عمق حفر کرد و با حفر زمین رفتن به چند متر از عمق زمین می توان بند های خاکی با ظرفیت 1000 تا 1500 متر مکعب آب ایجاد کرد و با این شیوه احداث بند های خاکی از ذخیره آب آن محلات خشک را بهم وصل کرد و با ایجاد این بند های خاکی در مناطق خشک در دشت ها و اطراف شهر ها هرچه عاجل اقدام کرد. که این بند های خاکی علاوه بر نگهداری رطوبت در خاک در کنترول رسوبات هم نقش زیاد دارد.

از دیدگاه و تجربه‌ کاری من، احداث بند های خاکی یکی از بخش های مهم تاسیسات آب رسانی کشاورزی است و این بندها از جاری شدن سیلاب های فصلی و خروج آب ها جلوگیری می کنند و آب جمع شده در این بند های خاکی طی زمان به سفره های آب زیرزمینی اضافه شده و آب چشمه سار ها و کاریز ها را پشتیبانی می کند.

باید یاد آوری کرد: استحکام اطراف بند های خاکی را با کاشت گیاه نی مملو از نیزار کرد و این نیزار هم مانع از بلند رفتن درجه حرارت در منطقه می شود و هم موجب افزایش رطوبت در اطراف بند های خاکی، باعث رشد گیاهان و بوته ها می گردد.

باید اضافه کرد: یگانه راه جلوگیری از کم آبی و بحران خشکسالی در منطقه خشک با ارایه روش های، ظرفیت ها، با استفاده کاربرد های قدیم بهره برداری از آب های روان جاری در وقت آبخیزی و سیلاب ها در نقاط کم آب با حفر حوض ها خاکی خارج از مسیر دریا با اصلاح شیوه های قدیم در شرایط کم آبی و خشکسالی جلوگیری خواهد شد.

در حقیقت اکثر ولایت افغانستان از حوزه روان آب های خوب برخوردار است و این امکان را برای ما می دهدکه با حفر آب انبار، کشیدن نهر سنتی، جوی های عنعنوی آبرسانی، حفر کانال های خاکی و یا ساخت کانال های پخته آبرسانی، آب بدسترس زراعت کاران و باغداران کشور ما قرار داد.

امیدوارم با جذب کادر های مسلکی آب شیرن ما رهبری و کنترل و انسجام پیدا کند و با حفر جوی های عنعنوی نهر های سنتی و اعمار کانال های مدرن آبرسانی و با ساخت آبگردان ها یا پرچاب ها مسیر دریا ها را هدفمندانه تغییر دهیم و آب را به دشت های مستعد برای سرسبزی برسانیم که یک وسیله اصلی جلوگیری از خشکسالی می باشد.

از و طنداران عزیز و آگاهان سیاسی کشور خواهش است اگر زحمت برای تان نباشد در پای این مضمون جهت غنا مندی ریختن یک طرح جامع در مدیریت آب ها و سیلاب ها در کشور نظریات خود را شریک کنید.

ممنون از شما
داکتر یارمحمد «حیدر زاده »
داکتتر علوم در بخش محیط زیست
منابع و ماخذ:
ــ یادداشت های ارزیابی هوا شناسی ارقام عناصر مهم اقلیمی اففانستان از دوره داکتری من طی سالهای ۱۹۹۱ الی ۱۹۹۵» و نیز استفاده از سایت های اینترنیتی در مورد تقسیم آب و هوای افغانستان از لحاظ زراعت.
ــ یادداشت های تحیقیقاتی من در مورد ٰزون بندی از دوره « داکتری طی سالهای ۱۹۹۱ الی ۱۹۹۵ »
ـــ ــ اتلس افغانستان چاب « ۱۹۸۵ م » اداره سروی کارتوگرافی جیوکارت پولند.
ــ سایت اینترنتی در امور عملیات اگرو تکنیک و رشد کشت غله جات در زون ها ی زراعتی کشور سویدن.

>>>   شماباید وزیرزراعت باشید تاازدانش گسترده وتجارب مسلکی شمااستفاده اعظمی صورت گیرد.حیف که چشم های ع وغ کور است وشمارا دیده نمی توانند. مخصوصاعبدالله که ملاحظات دیگر رابه دانش وتجربه مسلکی ترجیح می دهد. کاش بافهیم خان در وقت زنده بودنش صحبت می کردید او شمارا بهتر درک می کرد.از این حکومت مافیایی خردگریز توقعی نباید داشت.

>>>   Abdul Ali Faiq
اين حقيقت را عاجلتر بپذيريد و الا نابود تر ميشويد!
#اوغان بورسيه ميگيرد و خارج ميايد، #تاجيك، #هزاره و #ازبيك جنوب ميروند و كشته ميشوند. من به اين عقيده هستم، #طالبي در #خراسان وجود ندارد، هر اوغان صرف نظر به كدام مكتب فكري وابسته است طالب است. يعني همه طالبان اوغان اند و همه اوغانان طالب اند...

>>>   بخاطریکه طی سالهای متمادی دروغ شنیده شنیده خسته شده ایم . بخاطریکه در آخر نوشته اید که هموطنان برای غنا مندی پروگرام های آب نظر یات خودرا بگویند تا ازآن استفاده شود. من تمام مطلبم را دریک جمله ارائه میدارم که ( از هزار گفتن فقط یک عمل خوب است ). ق

مهلت ارسال نظر برای این مطلب تمام شده است